C

C

Castratie: Het al op jonge leeftijd weghalen van de teelballetjes bij een dier. In de varkenshouderij gebeurt dit bijvoorbeeld om later ‘berengeur’ te voorkomen (zie ook ‘berengeur’). Als stiertjes worden gecastreerd, worden het ossen. Castreren bij runderen gebeurt omdat ze op een leeftijd seksueel actief worden en dan agressief gedrag kunnen vertonen. Als je ossenhaas koopt in de winkel, is dit vlees van een gecastreerde stier. Ossen kunnen goed groepsgewijs in weides of begrazingsgebieden worden gehouden. Ossenvlees is volgens sommige slagers malser dan stierenvlees. Castreren van dieren in Nederland moet verplicht onder verdoving worden gedaan. Napijnbestrijding wordt steeds vaker verplicht, maar gebeurt bij veel veehouders al standaard.

Celgetal: Het celgetal is een maat voor het totaal aantal cellen per milliliter melk. In melk uit een gezonde uier zitten circa 50.000 cellen per milliliter. Deze cellen bestaan voor het merendeel uit afweercellen (witte bloedcellen/leukocyten) en een gering percentage (minder dan 2 procent) afgestorven oppervlaktecellen van het uierweefsel. Wanneer bacteriën de uier binnendringen, zetten eerst de leukocyten in de uier de aanval in. Meteen daarna komen grote aantallen leukocyten vanuit het bloed naar het bewuste kwartier. Het celgetal in dat kwartier schiet dan omhoog.
Een verhoogd celgetal in een kwartier is één van de meest betrouwbare aanwijzingen voor een ontsteking. Als het celgetal van het kwartier toeneemt stijgt ook het koecelgetal, al is die stijging minder door de verdunning met de melk van andere kwartieren (zie ook ‘kwartier’). Koeien met een verhoogd koecelgetal laten het celgetal van de tank ook stijgen, waarbij ook weer een verdunningseffect optreedt.

Chemisch bestrijdingsmiddel: fabrieksmatige formulering, waarin een voor schadelijke organismen dodende, remmende of afwerende stof is verwerkt ter bestrijding van die organismen. 

Chlorose: het niet aanwezig zijn van de normale groene kleur van plantedelen door het ontbreken van bladgroen. 

Chlorotisch: chlorose vertonend. 

Choline-esterase: een enzym dat betrokken is bij de prikkel overdracht in zenuwcellen. 

Chromosoom: draadvormig lichaam in een celkern waarin zich het erfelijke materiaal bevindt. 

Circo: Een virus dat varkens kan treffen. Circo geeft problemen met verschillende lichaamsfuncties. Longen, nieren, lever en maag/darmen kunnen aangetast worden, dieren worden bleek, enz. Dit ziektebeeld lijkt veel op verschijnselen die ook bij varkenspest kunnen optreden.

Classificatie: Om ervoor te zorgen dat bij alle varkensslachterijen op dezelfde wijze het geslacht gewicht en het classificatieresultaat wordt bepaald, zijn er regels opgesteld. Deze garanderen eerlijke concurrentieverhoudingen. Bovendien weet de leverancier van vleesvarkens zeker dat het slachten en het wegen door een onafhankelijke organisatie wordt gecontroleerd. Ook de classificatie wordt uitgevoerd door deze onafhankelijke organisatie. Dat is eveneens een belangrijke garantie.

Classificatie komt voort uit belangrijke onderdelen van het varken zoals het aandeel ham (bil en been) en karbonade (de karbonadestreng die loopt van kop tot staart over het ruggedeelte). Dit kun je beïnvloeden met voer en raskeuze.

Alle varkens worden in het slachthuis apart ‘geklast’. Daar wordt de boer naar uitbetaald. Belangrijk voor de boer, maar ook voor consument. Bij classificatie worden onder meer de spek- en spierdikte gemeten. Het classificatiesysteem is gebaseerd op het geslacht van het dier, het type dier, de bespiering en het percentage vlees en vet. In de Europese Unie wordt dit uitgedrukt met de letters S, E, U, R, O, P. Dit staat voor: Superieur, Excellent, Zeer Goed, Goed, Matig, Gering.

Cleistothecium: vruchtlichamen van een schimmel. 

Code-naam: internationaal overeengekomen korte aanduiding voor een werkzame stof. 

Commensalisme: Samenleving waarbij de één profiteert en de ander geen nadeel ondervindt

Complexe ziekte: ziekte veroorzaakt door twee of meer parasieten of virussen, waarbij de symptomen niet zijn te herkennen als behorend bij één van de ziekteverwekkers.

Conference: De Conference is een tamelijk grote handpeer en is vanwege de bewaarbaarheid het in België en Nederland meest geteelde ras. Het sappige vruchtvlees is lichtoranje en zoet. De schil is hard. Het ras is een Engels perenras dat in 1894 in de handel kwam en waarmee in Nederland meer dan 65 jaar ervaring is.

Conidium: een ongeslachtelijk gevormde spore, meestal aan de top of zijkant van een schimmeldraad gevormd. 

Contactherbicide: herbicide waarvan de werking voornamelijk beperkt blijft tot de plaats van contact met de plant.

Contactwerking: werking van een gewasbeschermingsmiddel dat in de regel niet door planten opgenomen wordt, maar als beschermende laag op het oppervlak verblijft. De werking ontstaat bij contact van de schadeveroorzakers met de beschermende laag (vergelijk systemische werking)

Couperen (varkens): Van het grootste deel van onze varkens wordt de staart op zeer jonge leeftijd gecoupeerd om de kans op staartbijten op latere leeftijd te verkleinen. Voor lichamelijke ingrepen bij dieren geldt in principe een verbod, tenzij ze diergeneeskundig noodzakelijk zijn. Het overheidsbeleid van zowel Nederland als Europa is gericht op het uitfaseren van routinematig uitgevoerde lichamelijke ingrepen. Het couperen van staarten staat maatschappelijk ter discussie en heeft de volle aandacht van de varkenssector. Dit leidde in 2013 onder andere tot de “Verklaring van Dalfsen”, waarin de sector de ambitie heeft vastgelegd om op termijn te stoppen met couperen. Op dit moment is een algemeen coupeerverbod onverantwoord omdat met de huidige kennis en kunde het welzijn van varkens met lange staarten op veel bedrijven onvoldoende gewaarborgd kan worden. In enkele landen is couperen al langer verboden. Maar ook in die landen heeft soms meer dan 2 procent van de op het slachthuis aangeboden dieren een aangebeten staart.

Ctgb: Het Ctgb is een overheidsorgaan dat gewasbeschermingsmiddelen onafhankelijk moet beoordelen namens de regering.

Curatief: genezend. 

Cyste: hardwandige rustvorm van een aaltje gevormd uit de huid van het moederaaltje, met daarin eieren en larven (bijv. aardappelcysteaaltje).