Verkiezingsprogramma Waterschap Rijn en IJssel

De BoerBurgerBeweging (hierna BBB), staat voor een waterschap waar het gezond verstand gebruikt wordt en dat er voor iedereen is, voor boer, burger, natuur en onderneming!

Het waterschap werkt samen met de omgeving en maakt gebruik van de kennis in het werkgebied, bij inwoners, agrariërs, ondernemers en anderen.

Met de BoerBurgerBeweging leggen we de verbinding tussen de mensen in de stedelijke en de landelijke gebieden. Een verbinding die én recht doet aan de waardevolle stedelijke centra en aan de waardevolle landelijke gebieden waar voedselproductie, duurzaamheid, een goed water-, fauna- en florabeheer, cultuur en leefbaarheid centrale thema’s zijn. Wij streven naar een maatschappij waarbij de inwoners zich herkennen en erkend voelen.  Beleid gemaakt door mensen die deel uitmaken van de maatschappij doordat zij er wonen, werken en leven. Met elkaar!

In dit programma beschrijven we de uitgangspunten voor een waterschap waar mensen in zich herkennen en hun vertrouwen in durven stellen. ‘Eerlijke mensen politiek’, met elkaar voor een beter waterschap. Met gezond verstand en een warm hart. Wij vertalen dit zo breed mogelijk naar de beleidsterreinen waar waterschap Rijn en IJssel verantwoordelijk voor is of waar zij zich verantwoordelijk voor voelt. Waar het waterschap niet zelf het beleid bepaald, zal zij andere overheden en organisaties stimuleren, faciliteren en aanspreken om de onderstaande doelen na te streven.

 

De speerpunten uit ons verkiezingsprogramma zijn:

• Meebeslissen in Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG), doel van BBB is een goede balans tussen natuur, water en vruchtbare landbouwgronden te borgen. Waar leefomgeving en voedselvoorziening aandacht krijgen en beslissingen op basis van de juiste meetgegevens worden genomen (meten = weten!)
• Waterbeheersing, water is de bron van alles wat leeft, en tevens een gevaar als het niet wordt beheerst.
• Uiterwaarden zijn een ecologische goudmijn voor de natuur en voor de mens voor zijn (geestelijke) gezondheid en ontspanning/recreatie.
• Voldoende water dat ook nog gezond en dat alles wordt bepaald met meetbare waardes en logische normen, immers meten is weten, dus meten daar waar je de resultaten wilt behalen en dat duidelijk communiceren.
• Innovatief waterzuiveringsbeleid, met aandacht voor hergebruik van restproducten en water zuiveren zo dicht mogelijk bij de vervuiler, bijv. medicatie resten bij zorginstellingen al zuiveren. Hiermee de nutriënten kringloop sluitend maken.
• Gezonde financiën, streven naar 3% lastenstijging per jaar of minder is de norm, met een maximale schuldenquote van 250%, om burgers niet op te zadelen met lasten omdat er geen budgetdiscipline is.
• Educatieve taak, jonge burgers betrekken bij alles over en met water, voor hun welzijn en welvaart voor hun toekomst.

BBB streeft met het vasthouden aan de bovenstaande waarden naar een waterschap dat zich richt op de kerntaken die een waterschap heeft:

• De zorg voor het voorkomen van schade aan waterstaatswerken (veilig);
• De zorg voor het watersysteem (voldoende);
• De zorg voor het zuiveren van rioolwater (schoon).

Bij de keuze voor andere taken die het waterschap uitvoert, dienen deze een inhoudelijke verbinding te hebben met de bovengenoemde taken.

Al eeuwen kennen wij de waterschappen. Vaak opgericht door boeren die hun omgeving veiliger wilden maken en landerijen (vanuit hun gebiedskennis en ervaring) beschermen tegen water. Wij vinden dat geborgde zetels van de bewoners in de landelijke gebieden een plek moeten blijven hebben in het algemeen bestuur. Dit om inhoudelijke kennis en verstand van zaken in het bestuur te garanderen.

 

Uitgangspunten BBB-waterschap Rijn en IJssel:

1. Nationaal Programma Landelijk Gebied:

Een nieuwe taak voor waterschappen is het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG). Dit is een door de ministerie van LNV opgezet gebiedsproces. Binnen het NPLG zijn kerndoelen opgesteld voor natuur, water en klimaat. De regie op de uitvoering van deze plannen ligt bij de provincies. Het NPLG gaat samen met provincies, waterschappen, gemeenten en gebiedspartners op zoek naar oplossingen per gebied. Op provinciaal niveau worden deze processen ingevuld met provinciale programma’s. Omdat de plannen voor het grootste deel gaan over stikstof, bodem en (grond) water, is een belangrijke rol hierin weggelegd voor de waterschappen. BBB vindt dit een belangrijk proces en benadrukt hierbij dat de bescherming van water, natuur en vruchtbare landbouwgronden een belangrijke plek moet krijgen. BBB pleit voor een beschermde status van zowel de natuur als ook de vruchtbare landbouwgronden in dit proces.

Belangrijk is ook dat waterschappen bij ruimtelijke ontwikkeling (wonen, bedrijfsterreinen enz.) mee gaan praten vanuit de sturende rol van het water. Niet alles kan meer overal!

2. Gezonde hoogwaterbescherming (thema veilig):

De kern is dat we veilig kunnen wonen en werken achter de dijken. Het onderhouden van dijken en het versterken daarvan is nodig om ons te beschermen tegen hoogwater en toekomstige zeespiegelstijging en bodemdaling. Het versterken en aanleggen van dijken en kades vindt samen met het Hoog Water Beschermings Programma (HWBP) plaats op een innovatieve manier, waarbij bewoners mee kunnen spreken over hun omgeving en de inrichting daarvan. Gemaakte afspraken worden gerespecteerd. Het uitgangspunt bij dijkversterking en beheer dient sober en doelmatig te zijn. Versterkingen vinden alleen plaats indien daar HWBP-financiering door het Rijk tegenover staat.

Ook is er ruimte voor uitzichtpunten, bankjes voor het uitzicht, vissteigers en recreatieve elementen. Alle burgers mogen meegenieten van het werk. (toelichting, ook kinderen mogen ervan genieten en kennis opdoen, dat zijn geen belastingbetalers)

Het waterschap zet bermen, dijken, groenstroken en akkerranden in om de insecten- en bijenpopulatie te beschermen. Ook biedt het waterschap de groenstroken, waar mogelijk, aan voor (particulier) coöperatieve initiatieven voor duurzame energieopwekking. Nu wordt goede agrarische grond voor zonnepanelen aangewend, terwijl er zeer veel gronden onbenut liggen, denk aan dijken, op- en afritten van snelwegen en provinciale wegen, met haar muur op het zuiden, enz.

Dijken en agrarische gronden van het waterschap worden daar waar mogelijk in pacht aan veehouders uit de regio uitgegeven. Dat drukt de kosten van het beheer en onderhoud van eigendommen. Het hebben van agrarische gronden is voor het waterschap geen doel op zich. Het doel is deze in te zetten voor projecten. Hetzij als ruilgrond, hetzij als projectgrond. Deze gronden dienen dan ook in goede toestand te blijven. Het agrarisch gebruik op die gronden vindt plaats zonder beperkingen zodat de gronden ook aantrekkelijk blijven als ruilgrond.

Er wordt daar waar mogelijk gekozen voor het verbeteren van de biodiversiteit. Uiteraard in overleg met de omgeving. Bermen, dijken en groenstroken in beheer van het waterschap worden op een natuurlijke wijze beheerd. Er wordt alleen gemaaid als dat strikt noodzakelijk is voor de veiligheid. Het beheer van watergangen is erop gericht dat de afvoer in piekmomenten gewaarborgd is. Maaisel blijft nu vaak op de kant liggen waardoor nutriënten zoals stikstof en fosfaat uitspoelen naar het oppervlaktewater. Maaisel is hierdoor een belangrijke bron van vervuiling van het oppervlaktewater. Maaisel kan een belangrijke natuurlijke voedingsbron van landbouwpercelen worden. Met de aanliggende eigenaren worden afspraken gemaakt om het maaisel duurzaam in te zetten als circulaire grondstof.

De invasieve planten zoals Japanse Duizendknoop en de Berenklauw die voorkomen op gronden die het waterschap in eigendom of beheer heeft, worden bestreden. Plantenresten van deze soorten komen niet in veevoer of in circulaire grondstof terecht. Ook in het water worden exoten (zoals bijvoorbeeld de rivierkreeft) bestreden; ook het actieve beheer van muskusrat en bever is een taak van het waterschap.

3. Gezond en voldoende water (thema voldoende):

BBB staat voor gezond water in rivieren, sloten en kanalen. Schoon en voldoende oppervlaktewater is van groot belang voor de natuur, agrarische gebruikers, recreanten en het grondwater.

Daarmee zorg je er voor dat de natuur, de voedselvoorziening en de dieren zonder vreemde stoffen in het water kunnen acteren, en mens, dieren en gewassen gezond blijven. De recreant zonder zorgen kan recreëren en de biodiversiteit op orde is, zodat er voldoende gezonde dieren en planten in het water zijn en er op een verantwoorde manier gevist kan worden door de beroeps- en sportvisser.

BBB wil dat het waterschap samen met de agrariërs en bewoners met grote regelmaat de kwaliteit van het water meet en deze informatie op een transparante en toegankelijke manier deelt met de inwoners. METEN IS WETEN! Het meetnetwerk wordt uitgebreid en geoptimaliseerd. De meetgegevens van het waterschap zijn belangrijke input voor beleid inzake de kwaliteit van het oppervlaktewater (KRW) als de kwaliteit van het grondwater (nitraatrichtlijn). Omdat hier voor het landelijk gebied belangrijk beleid op gebaseerd wordt, is het belangrijk om de juiste parameters te meten op de juiste locatie. En hier ook op te acteren in beleid.

De Kaderrichtlijn water is een EU regel waar door NL zelf de lat (te)hoog gelegd is. Doel is om in 2027 nog schoner water te krijgen dan een bergbeekje boven in de Alpen.

In het beheergebied van Rijn en IJssel komt veel water uit Duitsland. Duitsland hanteert veel minder strenge normen voor de waterkwaliteit dan Nederland.

Water dat uit het buitenland ons land instroomt wordt daar als goed beoordeeld en zodra het NL binnenstroomt als slecht gerapporteerd. BBB staat ervoor dat een doel haalbaar moet zijn en de regels die Nederland zelf stelt zijn niet haalbaar met alleen nationaal beleid. Er wordt door BBB ingezet op een betere samenwerking met waterbeheerders in de grensstreek. Het waterschap onderzoekt over de landsgrens welke invloed de omgeving heeft op de waterkwaliteit en hoe dit kan worden verbeterd zodat er schoner water het Nederlandse systeem binnen komt. Daarmee kan gericht gewerkt worden aan de verbetering van de waterkwaliteit en aan realistische doelen. En kan mogelijk aangetoond worden dat er binnen de natuurlijke omgeving geen verdere verbetering mogelijk is binnen het werkgebied/Nederland, als internationaal niet dezelfde kaders worden gehanteerd. Ons waterschap is gelegen aan de grens met Duitsland en dat vraagt en biedt ook een geweldige kans om op het gebied van zuiver water, waterveiligheid en klimaatontwikkeling sterke voortgang te maken op het gebied van samenwerking en gezamenlijke aanpak. Wij liggen in elkaars stroomgebied. Samen Euregionaal optrekken en aanpakken is hier een must en niet meer weg te denken.

Het watersysteem is door de jaren heen aangelegd voor de snelle afvoer van water. De diepe Rijn, IJssel, beken en sloten hebben nu een te grote drainerende werking. De grote rivieren worden elk jaar meer dan 2 cm dieper. De drainerende werking van de rivieren wordt daardoor ieder jaar groter, waardoor er te veel (grond) water te snel wordt afgevoerd. Er moeten met Rijkswaterstaat afspraken worden gemaakt over het aanpassen van de afvoer van water via de Rijn en IJssel.

Er moet worden gewerkt aan een wijziging van het watersysteem, om het systeem meer klimaat bestendig te maken. Hierdoor wordt het water minder snel afgevoerd en beter in het systeem en in de bodem opgevangen. Het systeem wordt onderdeel van het klimaatbestendig maken. Het systeem wordt zo aangelegd dat het veel water kan bufferen, maar in tijden van te veel water tijdens het groeiseizoen ook het water snel

afgevoerd kan worden om schade aan de gewassen, infrastructuur en bebouwing te voorkomen. Opvangen van water waar dat kan, afvoeren waar dat moet. 

Binnen waterschap Rijn en IJssel is er al veel inzet en budget voor het opvangen en vasthouden van water. Zo is er o.a. het programma Elke Druppel De Grond In (EDDGI). Doel is om gemiddeld 100 mm regen per jaar meer vast te houden in de bodem.

BBB vindt dat het waterschap met deze koers op de juiste weg is en wil dit programma verder vormgeven en uitbreiden. Om dit te bereiken worden bestaande subsidieregelingen uitgebreid en worden burgers, bedrijven en agrariërs nog meer gestimuleerd om zelf maatregelen te treffen om water langer vast te houden of om het organische stofgehalte in de bodem te verhogen.

Ook individuele burgers en bedrijven zullen maatregelen moeten treffen om water ter plekke op te vangen, door verstening van de percelen te maximeren gerelateerd aan de oppervlakte. Grijs wordt ingeruild voor groen. Burgers en bedrijven worden via informatiecampagnes gestimuleerd om tuinen en bedrijventerreinen te vergroenen zodat er meer water opgenomen wordt in de grond, en niet op een overlastgevende manier wegspoelt.

Er dient voldoende water te zijn om te voorzien in behoefte van de landbouw, de natuur, de recreant, de dorpeling en de stedeling, gedurende de cyclus van een jaar.

De wens van BBB is dat er naast de wettelijke beschikbaarheid van water via de verdringingsreeks voor oppervlaktewater ook een verdringingsreeks voor grondwater opgemaakt voor perioden van droogte. Dan weet iedere gebruiker van tevoren wat de maatregen zijn in droge periodes. De beschikbaarheid van grondwater moet daarmee worden veiliggesteld voor mens, dier natuur en voedselproductie.

BBB is geen voorstander van de algemene maatregel van verplichte Bufferstroken langs alle watergangen. Ook hier dient het beleid er op gericht te zijn om eerst te meten en daar waar problemen zijn die rechtstreek een verband hebben met het gebruik van de landbouwgrond, dan pas gerichte maatregelen te nemen.

BBB geloofd erin dat vrijwillige deelname aan akkerranden en bufferzones een veel betere maatregel is, met meer resultaat dan verplichte bufferstroken langs alle watergangen. BBB zet erop in dat de bestaande subsidieregelingen worden uitgebreid zodat grondgebruikers financieel gestimuleerd en ondersteund worden voor het aanleggen van bloemrijke akkerranden en bufferzones, die belangrijk zijn voor het genot van de passanten en de biodiversiteit vergroten. Met meer inzet op akkerranden wordt enerzijds voorkomen dat meststoffen of gewasbeschermingsmiddelen kunnen uitspoelen naar het oppervlaktewater en worden anderzijds de insectenpopulatie beschermd, is bestuiving van gewassen gewaarborgd en wordt de aanwezigheid van natuurlijke gewasbescherming gestimuleerd. Indien dit op vrijwillige basis gebeurt en het gemiste inkomen dat normaal wordt gegenereerd op de grond wordt vergoed, is het draagvlak om hieraan mee te werken veel groter dan bij verplichte bufferstroken.

4. Bodemdaling:

Bodemdaling is een groot probleem op de klei en veengronden en is een probleem voor de gehele maatschappij. Funderingen lopen schade op en landbouwgronden worden moeilijker bewerkbaar. In het beheergebied van WRIJ speelt dit vanwege de grondsoort in mindere mate. Daar waar bodemdaling optreedt wordt ingezet op een goed beheer van de grondwaterstand zodat bodemdaling wordt voorkomen/beperkt. De grote drainerende werking van de rivieren speelt ook een belangrijke rol bij de bodemdaling.

5. Gezond gezuiverd water (schoon):

Wij streven ernaar onze rioolwaterzuiveringsinstallaties verder te verbeteren, zodat deze geschikt zijn voor het verwijderen van medicijnresten, hormonen, resistente bacteriën, microplastics, PFAS en overige chemische verontreiniging.

Een belangrijk onderdeel van het werk van waterschappen is het zuiveren van rioolwater.

In deze zogenaamde waterketen wordt steeds meer gekeken naar terugwinnen van grondstoffen zoals fosfaat, cellulose en struviet.

Een probleem hierbij is de aanwezigheid van medicijnresten, hormonen, drugsresten en andere moeilijk verwijderbare verontreinigingen. Hierdoor is het huidige slib niet geschikt voor hergebruik en moet worden verbrand met alle negatieve gevolgen van dien. Met het inzetten van innovaties willen we het rendement verbeteren en zodoende de grondstoffen beter te kunnen hergebruiken o.a. als bodemverbeteraar en meststof in de landbouw en het opwekken van energie. Hiermee kunnen we de kringloop echt sluitend maken! Blijven investeren in innovaties is hierbij essentieel.

BBB pleit ervoor om te onderzoeken of centrums die veel medicijnresten in het riool lozen, zelf een eerste zuivering van het af te voeren water voor zuivering toepassen op medicijnresten. Denk hierbij aan ziekenhuizen en verpleeghuizen.

Water dat uit de rioolzuiveringsinstallaties het oppervlaktewater in komt moet schoon zijn! Het zuiveringsproces moet erop gericht zijn om geloosd water zoveel mogelijk vrij van microverontreinigingen te hebben. Het moet worden voorkomen dat ongezuiverd rioolwater via noodoverlopen rechtstreeks het oppervlaktewater in kan stromen en daarmee een bedreiging kan worden voor de veiligheid van mensen, vee, natuur en gewassen.

6. Gezonde financiën:

Uitgangspunt moet zijn dat de werkzaamheden goed en efficiënt dienen plaats te vinden tegen maatschappelijk zo laag mogelijke kosten, met een belasting die recht doet aan de gebruikers, met respect voor alle ingezetenen en een duurzame inzet van mensen en middelen. Waarbij praktische oplossingen voorop staan en bij uitbreiding van taken ook nee een antwoord kan zijn.

Waterschappen halen hun financiën volledig zelf op via belastingen/heffingen.

In het huidige bestuursakkoord is erop ingezet dat de tariefstijging maximaal 3% per jaar mag zijn. Dat is niet gehaald. BBB benadrukt dat de lastenverhoging minimaal moet zijn en streeft naar maximaal 3% stijging per jaar.

Die belastingen dienen voor alle belangengroepen rechtvaardig te zijn.

Het belastinggeld dat opgehaald wordt, dient besteed te worden aan de wettelijke taken, bij nieuw beleid dient er nagedacht te worden of het waterschap wel de aangewezen partij is voor de uitvoering, en als het wel de aangewezen partij is voor uitvoering, dat de opdrachtgever dan de financiering erbij levert.

Met gezond verstand belastingheffing is kijken of een indexering of inflatiecorrectie wel nodig is. Of er bespaard/bezuinigd kan worden op bestaand beleid. Gebruik eerst overschotten van de jaarrekening.

Verder is het van belang dat de reserves die aangehouden worden voldoende ruimte bieden om de lasten niet of beperkt te verhogen.

In de voorgaande periode was geld lenen goedkoop. Dat heeft ertoe geleid dat de schuldenquote van het waterschap is opgelopen naar 275 % van de begroting. BBB streeft ernaar dat de schuldenquote niet hoger is dan een gezonde 250%.

BBB is voor een gezonde verdeling van de lasten en werkt eraan mee om met nieuwe belastingregels een eerlijke verdeling te maken over de categorieën van belastingbetalers. Het werk van waterschappen was in het verleden vooral gericht op agrarisch gebruik van de gronden. De focus van waterschappen is de laatste jaren verlegd naar andere gebieden. Hierdoor hebben o.a. de landbouw en het bedrijfsleven de afgelopen jaren hebben onevenredig veel bijgedragen.

Kwijtschelding voor de minder daadkrachtige inwoners is een goede regeling, die ervoor zorgt dat de mensen die geen belasting kunnen bijdragen, zich niet in de schulden hoeven te steken. Omdat het de verwachting is dat er meer kwijtschelding zal plaatsvinden, dient het Rijk dit gemis aan belastinginkomen te compenseren omdat dit een onderdeel is van inkomenspolitiek.

Bij inkoop- en aanbesteding wordt met het opstellen van het aanbestedingsplan rekening gehouden met het regionale en plaatselijke aanbod van bedrijven.

7. Gezonde organisatie:

Waterschappen moeten eraan werken dat hun organisatie zich ieder jaar de vraag stelt, waartoe zijn wij op aarde. En daarmee de scheefgroei door hoge lasten in de organisatie of dure projecten beperkt.

Het is van belang dat de organisatie bereikbaar is, zowel digitaal als fysiek. De organisatie verplicht zich ertoe om de vragen van inwoners, agrariërs en bedrijven adequaat en duidelijk te beantwoorden. Het waterschap moet altijd bereikbaar zijn bij eventuele calamiteiten.

Er moet een maximaal loonkosten plafond komen waar het inhuren van externe krachten onderdeel van is. Het inhuren van inleenkrachten dient dan telkens afgewogen te worden aan het max van het loonkosten plafond. Het loonkosten plafond mag jaarlijks met de prijsindexatie mee stijgen. Het waterschap dient zich telkens af te vragen: Kunnen wij dit zelf of kunnen wij hier iemand voor opleiden? Het waterschap is en blijft een goede, uitdagende werkgever en vertelt daarover. Het Waterschap presenteert zich elk jaar bij de open dagen van onderwijsinstellingen in de regio en biedt actief stages en traineeships aan bij technische opleidingen.

Waterschappen hebben veel kennis over toepassingen die overal in de wereld van pas komen, vooral landen die te lijden hebben onder de gevolgen van wateroverlast, droogte en gevolgen van de verandering van het klimaat. Het waterschap blijft die kennis delen. Dit moet wel minimaal kostenneutraal zijn. Liefst dat het wat oplevert ten gunste van de belasting van de ingezetenen van het waterschap.

Het is goed dat waterschappen grote organisaties zijn met veel kennis en een hoge mate van ICT. Het is ook van belang dat data enerzijds goed worden beveiligd tegen hacken, en waar mogelijk toegankelijk en inzichtelijk is voor iedere burger en stakeholder. Het waterschap is een open overheid en dat stelt hoge eisen aan de ICT en gegevensbescherming en dat vraagt om voortdurende alertheid.

Om de betrokkenheid van het personeel en beleidsmakers te vergroten met het doel waarvoor het waterschap haar werk doet, stimuleert BBB dat kantoorpersoneel elk jaar tenminste 3 werkdagen meewerkt met een medewerkers in het veld, zoals gebiedsbeheerders, schouwmedewerkers, onderhoudsploegen, aannemers enzovoorts.

Het waterschap vertelt het verhaal van toekomst, heden en verleden zo veel en vaak mogelijk in de omgeving, in bijeenkomsten dicht bij de mensen en door het hele werkgebied.

Voor alle niveaus van scholen zorgt het waterschap dat er scholingsprogramma’s beschikbaar zijn en dat medewerkers over hun werk vertellen in scholen en andere plaatsen. Daarnaast zorgen zij voor werkbezoeken van deze scholen naar waterzuiveringen, gemalen, dijken en bijzondere gebieden.

Wat BBB betreft is het Watererfgoed van iedereen en dient ook goed zichtbaar te zijn en waar mogelijk te bezoeken. Deze vertellen samen het verhaal van het verleden van de waterschappen en kunnen een goed brug vormen naar het verhaal van toen naar nu en de toekomst.

 

Kernwaarden BBB

1. NOABERSCHAP

We geven om elkaar en werken respectvol samen.

Er voor elkaar zijn is vanzelfsprekend.

 

2. GULDEN REGEL

Behandel de ander zoals je zelf behandeld wilt worden.

Wat u niet wil wat u geschiedt, doe dat ook een ander niet.

Wees betrouwbaar, eerlijk, oprecht en respectvol.

Iedereen is gelijk. Transparant, helder en open.

 

3. AUTHENTIEK

Blijf jezelf, doe gewoon, wees positief (het glas is halfvol). Humorvol.

Geen arrogantie, geen spatjes.

 

4. PROFESSIONEEL

Kijk vooruit, naar de lange(re) termijn. Goede stijl & houding.

Stel het algemeen belang boven het persoonlijk belang