BBB stelt Kamervragen over onbetrouwbaar mestmodel

Caroline van der Plas en Cor Pierik hebben Kamervragen gesteld naar aanleiding van het artikel “Mestmodel berekent stikstofuitspoeling met 100 procent onzekerheid”, gepubliceerd op Melkvee.nl. Het artikel gaat over het mestmodel Initiator, dat wordt gebruikt om de verdeling van mest over Nederland te berekenen. Dit model voedt andere belangrijke modellen die het aandeel van de landbouw in stikstof- en nitraatemissies bepalen.

Onrealistisch Hoge Mestgiften en ‘Afkapgrenzen’
In het artikel wordt beschreven hoe het model Initiator leidt tot onwaarschijnlijk hoge mestgiften, vooral in veedichte gebieden. Wetenschappers hebben zelfs een ‘afkapgrens’ ingesteld: wanneer het model meer dan 1000 kg stikstof per hectare per landbouwdeelgebied berekent, wordt het overschot aan mest herverdeeld naar omliggende gebieden. BBB vindt het absurd dat wetenschappers een arbitraire afkapgrens hanteren in plaats van het twijfelachtige model te herzien.

Grote Onzekerheid in de berekeningen is onacceptabel
Het model blijkt daarnaast een enorm hoge onzekerheid te hebben: wetenschappers geven zelf aan dat de onzekerheden in de berekeningen van de uitspoeling van nitraat naar oppervlaktewater oplopen tot wel 100%. “Dit is volstrekt onacceptabel. Als het model zulke grote onzekerheden bevat, kan het dan überhaupt nog als betrouwbaar instrument worden gebruikt voor beleid? ” vraagt BBB zich af.

Kamervragen aan de Minister
In de Kamervragen wordt de minister gevraagd waarom er met een model wordt gewerkt dat, in de woorden van de onderzoekers zelf, zulke grote onzekerheden vertoont. De partij wil onder andere weten hoe deze onzekerheden worden verwerkt in de beleidsmaatregelen en of de Europese Commissie op de hoogte is van de onbetrouwbaarheid van de gegevens. Ook vraagt BBB waarom het ministerie, ondanks de kritiek van wetenschappers, doorgaat met het gebruik van dit model om de landbouwsector te reguleren.

Oproep tot Betrouwbare en Transparante Modellen
Volgens BBB is het tijd voor een kritische herbeoordeling van de methoden en modellen die worden ingezet in het landbouwbeleid. Het is onacceptabel dat beleid wordt gebaseerd op modellen met zo’n grote onzekerheid, vooral als die onzekerheid direct invloed heeft op boeren en hun toekomst.

“Het is tijd voor een transparant en betrouwbaar model voor de landbouwsector. De huidige onzekerheden in de berekeningen kunnen niet als een solide basis dienen voor het landelijk beleid,” aldus Caroline van der Plas.

In de komende tijd zullen we de antwoorden van de minister afwachten. BBB zet zich in voor een landbouwbeleid dat de belangen van boeren niet schaadt op basis van gebrekkige en onbetrouwbare modellen.

Schriftelijke vragen van de leden Pierik en van der Plas aan de minister van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) inzake het artikel “Mestmodel berekent stikstofuitspoeling met 100 procent onzekerheid” op Melkvee.nl  en de onderliggende rapporten bij dit artikel (KRW-restopgave Nutriënten in Gelderland en Oostzijde Utrechtse Heuvelrug, Schipper ea 2024 en Ruimtelijk allocatie van mesttoediening en ammoniakemissie, Kros ea 2019)

1. Bent u bekend met het artikel ‘Mestmodel berekent stikstofuitspoeling met 100 procent onzekerheid’, op Melkvee.nl?
2. Kent u het rapport KRW-restopgave Nutriënten in Gelderland en Oostzijde Utrechtse Heuvelrug, Schipper ea 2024 en het rapport Ruimtelijk allocatie van mesttoediening en ammoniakemissie, Kros ea 2019  waarnaar verwezen wordt in het artikel?
3. Is het correct dat Initiator het Nationale Waterkwaliteitsmodel voedt met input?
4. Is het correct dat Initiator ook input levert voor Aerius?
5. Waar wordt Initiator nog meer voor gebruikt?
6. Onderschrijft u de bevindingen zoals deze in het artikel zijn neergezet? En zo nee, welke bevindingen onderschrijft u niet en waarom?
7. Vindt u dat het model Initiator gebruikt kan worden om ‘overbemesting’ in een gebied te berekenen? 
8. Worden deze uitkomsten omtrent ‘berekende overbemesting’ ook met de Europese Commissie gedeeld? En zo ja, worden de vele onzekerheden daarbij vermeld?
9. Bent u met de BBB eens dat ‘overbemesting’ overeen komt met de suggestie van mestfraude daar het gedefinieerd wordt als bemesting boven de toegestane gebruikersnorm?
10. Bent u zich ervan bewust dat er per definitie een gat zit tussen berekende mestproductie op basis van mestexcreties en gemeten afvoer van mest op basis van mestmonsters? Dit wordt ook wel het ‘stikstofgat’ genoemd.
11. Wanneer wordt het model Initiator aangepast op de herziene gasvormige verliezen?
12. Welke invloed heeft de aanpassing op herziene gasvormige verliezen op de berekende overbemesting zoals weergegeven in de kaartjes op bladzijde 34 van het rapport KRW-restopgave Nutriënten in Gelderland en Oostzijde Utrechtse Heuvelrug, Schipper ea 2024?
13. Vindt u het correct dat in een rapport dat wordt gepubliceerd in 2024 een kaartje wordt gebruikt dat ‘overbemesting’ weergeeft (wat bemesting boven de toegestane norm betekent) op basis van gegevens uit 2015?
14. Bent u zich ervan bewust dat veehouders (in ieder geval pluimveehouders) in 2015, uit angst voor het innemen van productieruimte, vaak niet de gehouden dieren opgaven op de gecombineerde opgave maar het maximaal toegestane aantal dieren? 
15. Bent u zich ervan bewust dat dit leidt tot een te hoge berekende mestproductie?
16. Bent u het met BBB eens dat verwacht mag worden dat onderzoeksinstituten in staat zijn om met meer recente gegevens te werken dan van 9 jaar terug als het gaat om nutriëntengebruik? Zo nee, waarom niet?
17. Bent u het met BBB eens dat het Wageningen University and Research is aan te rekenen dat zij rapporten samenstellen met sterk verouderde gegevens? Zo nee, waarom niet?
18. Waarom gebruikt uw ministerie een model om de uitspoeling van nutriënten te berekenen dat een onzekerheid kent tot ca 100%^[1]?
19. Is het model wel geschikt om mogelijke effecten van beleidsmaatregelen door te rekenen als de onbetrouwbaarheid zo groot is? En zo ja, hoe worden die onzekerheden dan transparant verwerkt?
20. Vindt u het geloofwaardig dat er in landbouwdeelgebieden in Nederland een gemiddelde ‘overbemesting’ zou zijn van zeker 1000 kg stikstof per hectare?
21. Zijn er in de gebieden waar een zeer hoge mestgift is berekend ook bodemmonsters genomen om de uitkomst van het model te valideren?
22. Bent u het met BBB eens dat als dit het beste is dat we hebben,(zoals u aangaf tijdens het debat op 4 december jl, dat het dan gewoon niet goed genoeg is? Zo nee, waarom niet?
23. Klopt het dat er meer van dit soort rapporten gemaakt door Wageningen University and Research onderweg zijn met gebruikmaking van dit model om de restopgave Kader Richtlijn Water te berekenen? Zo nee, waarom niet?
24. In het debat van 4 december gaf u aan dat individuele boeren niet worden afgerekend op dit model, maar als dit model de restopgave voor de KRW toerekent aan de sector, dan worden individuele boeren indirect toch wel afgerekend op dit model?
25. Bent u het met BBB eens dat de inzet van dit model leidt tot strengere maatregelen in een landbouwdeelgebied als daar een (onwaarschijnlijk hoge) ‘overbemesting’ wordt berekend? 
26. Bent u ervan op de hoogte dat dit model eerder geen rekening hield met de locaties van stallen, maar alle dieren toerekende aan het adres waar het bedrijf geregistreerd stond?  
27. Bent u ervan op de hoogte dat gemeentes waar grote veehouders gevestigd waren met veel stallen in andere gebieden op deze manier onevenredig veel mest kregen toegedeeld? 
28. Deelt u de mening van BBB dat de ontwerpers van dit model kennelijk tekort schoten als het gaat om kennis van de sector? 
29. Kunt u uitleggen hoe kan het dat een model dat enkel bedoelt is om effecten van beleidsmaatregelen door te rekenen, in de praktijk wordt gebruikt om landbouwdeelgebieden ‘overbemesting’ en vervuiling van waterkwaliteit in de schoenen te schuiven?
30. Welke controle past  het ministerie toe op het correct gebruik van modellen?
31. Waarom worden waarschuwingen van de wetenschappers die werken met dit model niet vermeld in rapporten die gebruik maken van dit model?^[3]
32. Klopt het dat het ministerie van LVVN de ontwikkeling, analyse en onderhoud van het model heeft bekostigd? Zo ja hoeveel geld heeft dit tot nu toe gekost? 
33. Klopt het dat WUR een opdracht van het ministerie van LVVN heeft gekregen om de nauwkeurigheid van Initiator te onderzoeken? En zo ja, waarom laat u dit onderzoek door een onderdeel van dezelfde universiteit verrichten als die het model heeft ontwikkeld?
34. Bent u bereid om zich ervoor in te zetten om de modellen die gebruikt worden ten behoeve van het landbouwbeleid open source te maken?
35. Op 4 december vroeg BBB u tijdens het debat over Stikstof, NPLG en Natuur of u dit model nog eens kritisch wilt beoordelen op doel, geschiktheid en betrouwbaarheid, bent u nu alsnog bereid om het gebruik van dit model eens tegen het licht te houden?