Zuur en zoet in mestplannen minister Wiersma

BBB is (los van de aangekondigde afroming van dierrechten) blij met het mestpakket dat minister Femke Wiersma vrijdag heeft gepresenteerd. Na het zuur kwam vrijdag ook het zoet, al moeten nog veel plannen worden uitgewerkt. 

BBB blijft teleurgesteld over de maatregelen voor afroming van dier- en fosfaatrechten en vindt het met name voor varkens- en pluimveehouders een bittere pil. Deze sectoren zitten al jaren onder de stikstofplafonds, zelfs toen deze werden aangescherpt en hebben hun mestverwerking op orde. Pluimveemest wordt 100 procent verwerkt en in de varkenshouderij wordt bijna alle mest verwerkt of afgezet. “Ik snap deze boeren helemaal als ze zeggen dat dit als onrecht wordt ervaren.”

Voor boeren, die voor hun bedrijfsvoering afhankelijk zijn van de huur of lease van dierrechten, omdat ze die niet zelf hebben, is dit ook een grote domper. BBB wil kijken of er uitzonderingen mogelijk zijn voor veehouders die al langer dierrechten huren of leasen. 

Ondanks onze kanttekeningen zijn we positief over de manier waarop minister Wiersma ruimte wil creëren voor boeren en tuinders, zoals ook in het regeerprogramma te lezen is. “Zij is de eerste minister in jaren die niet inzet op een (gedwongen) krimp van de veestapel”, zegt Van der Plas. 

Afroming is overigens ook geen gedwongen krimp, omdat dit alleen geldt bij handel in dierrechten en in de praktijk niet bij verkoop van een bestaand bedrijf. Bovendien worden dierrechten bij handel in dier- of fosfaatrechten, als dit binnen families plaatsvindt, ook niet afgeroomd.

Realiteitszin

Het mestpakket ademt volgens BBB veel realiteitszin uit. Onder de vorige landbouwminister en stikstofminister (die zelfs afnemen van een vergunning of onteigening niet uitsloot), zou er nooit zo’n pakket hebben gelegen. Heel anders dan in de mestbrief van minister Adema, wordt niet langer gefocust op (gedwongen) krimp van de veestapel”, zegt BBB-fractievoorzitter Caroline van der Plas. 

BBB is somber gestemd over de afroming, maar positief gestemd over de kortetermijnmaatregelen. Ook over een aantal langetermijnmaatregelen, die de crisis op de mestmarkt kunnen verlichten, is BBB positief. 

Kortetermijnmaatregelen

Het is heel mooi dat de bufferstroken rondom Natura2000 gebieden, waar geen mest uitgereden mag worden, worden verkleind van 250 naar 100 meter. Dit geldt voor 2025. Dit betekent dat er volgend jaar 231.000 kilo meer stikstof uit mest op het land gebracht kan worden. Dit zal niet alle boeren helpen, maar voor honderden boeren zal dit duidelijk een verlichting betekenen voor de mestafvoer.

Ook de normen voor de gasvormige verliezen (de stikstof uit mest, die verdampt in de lucht), worden gecorrigeerd naar de werkelijkheid. Tot nu toe werd gewerkt met oude cijfers. In de praktijk blijkt echter dat er veel minder stikstof in mest blijft zitten, dan werd aangenomen. De correctie van de normen betekent dat er per direct 4 tot 5 miljoen kilo stikstofruimte wordt gecreëerd voor boeren. 

BBB heeft hier hard op gehamerd in voorgaande debatten. “Heel mooi dat minister Wiersma dit gaat regelen”, zegt Van der Plas. Blij is BBB ook dat de minister gaat regelen dat de vergunningverlening voor mestverwerking in gemeenten en provincies wordt versneld. Hoeveel geld daarvoor beschikbaar komt, zal op Prinsjesdag blijken. 

Nieuwe wind

Dat er wel degelijk een nieuwe wind waait op het ministerie van LVVN is wel duidelijk. Verkleinen van de bufferstroken was volgens de vorige minister “onmogelijk”. Ook werd er nooit gesproken over de gasvormige verliezen. “Bij minister Wiersma kan het dus wel en daar zijn we positief over”, aldus Van der Plas.

Langetermijnmaatregelen

Waar BBB ook stevig op heeft ingezet in het Hoofdlijnenakkoord is het aanpassen van de Nitraatrichtlijn en de nu geldende grens van 170 kilo stikstof per hectare (een 30 jaar geleden bedachte norm, die geen enkele wetenschappelijke basis heeft). “Het getuigt van lef dat minister Wiersma zo duidelijk aangeeft dat ze hiermee aan de slag gaat in Brussel”, stelt Van der Plas. 

De Europese Nitraatrichtlijn, die al 30 jaar oud is en dus volledig achterhaald, wordt momenteel geëvalueerd. Als het de minister lukt, zou de grens van 170 kilo per hectare voor de plaatsing van dierlijke mest kunnen worden afgeschaft. De 170 kilo per hectare is voor Nederland, met name op grasland niet realistisch. 

Voor een goede groei van gras kan in Nederland aanzienlijk meer stikstof worden aangewend, zonder dat er meer uitspoeling is van nitraat naar grond- en oppervlaktewater. In Nederland is de oogst van gewassen en gras namelijk veel groter dan in andere Europese landen. Dit betekent automatisch ook dat er meer stikstof, via de gewassen en gras, van het land komt. 

Een aanpassing van de Nitraatrichtlijn zou betekenen dat een mestderogatie (uitzondering op de Europese regels voor stikstof uit mest op het land brengen) niet meer nodig. Nederland zal bovendien niet meer verplicht kunstmest hoeven te gebruiken in plaats van dierlijke mest. 

Ook wordt blijvend ingezet op het mogelijk maken van RENURE, waarbij boeren kunstmest uit dierlijke mest kunnen halen. Dit zal leiden tot minder gebruik van dure kunstmest, die ook een grotere uitspoeling heeft van nitraat in oppervlaktewater dan dat dierlijke mest heeft. 

Potgrond en innovatie

Creatief en vindingrijk vindt BBB ook de inzet om meer dierlijke mest te verwerken in potgrond vanaf 2026. Dit kan op termijn een afzet betekenen van honderdduizenden tot 2,4 miljoen kilo stikstof. Ook wordt volop ingezet op innovaties waarvoor financiële regelingen beschikbaar komen. Al eerder was in het Hoofdlijnenakkoord afgesproken dat boeren jaarlijks kunnen beschikken over 500 miljoen euro aan subsidies voor agrarisch natuurbeheer.

Afroming

Niet blij is BBB met de uitbreiding op de afromingsregeling op dier- en fosfaatrechten (zie ook ons eerdere bericht hierover: Afroming dierrechten gevolg van slecht beleid voorgaande Kabinetten | BBB (boerburgerbeweging.nl)). Dit hadden wij liever niet gezien, maar als dit een generieke korting (gedwongen krimp van de hele veestapel) op korte termijn kan voorkomen, dan is het kiezen tussen twee kwaden. 

BBB zal altijd tegen gedwongen krimp blijven vechten. In het Hoofdlijnenakkoord is door de hele coalitie echter afgesproken dat er niet wordt gestuurd op gedwongen krimp van de veestapel en boeren niet worden onteigend op basis van stikstof. Dit is een belangrijke stempel die BBB op het Hoofdlijnenakkoord en heeft gezet. Gedwongen krimp van de hele veestapel en onteigening op basis van stikstof was in het vorige Kabinet wel bespreekbaar. Bij ons niet.