BBB Fryslân: nieuw beleid voor taal en cultuur

Op 19 juni zijn het taal en cultuurbeleid voor de komende periode vastgesteld in de provinciale staten van Fryslân. Froukje de Jong-Krap voerde namens de BBB het woord over taal en cultuur. Vooraf werd de BBB door sommige partijen en instellingen afgeschilderd als cultuurbarbaren. Froukje heeft dat terecht benoemd en in het debat laten zien dat niemand in de Staten over meer inhoudelijke kennis beschikt. Er is de komende jaren nog altijd een ruim budget voor taal en cultuur beschikbaar en dat biedt kansen en uitdagingen. In de cultuurnota is er met name ruime aandacht voor de ontwikkeling van jonge talenten. 

Bij de cultuurnota had de BBB-fractie moeite met de verdeling van geld voor musea in Fryslân. Afgezet tegen het aantal bezoekers in de afgelopen jaren krijgt het Fries Museum ongeveer € 32,- subsidie per bezoeker, terwijl de andere zeven musea die op dit moment een subsidie van de provincie krijgen van maar zo’n € 3,20 per bezoeker ontvangen. Dat vonden BBB en de coalitiepartijen onevenwichtig. Daarom is er middels een aangenomen amendement jaarlijks € 300.000 van het budget voor het Fries Museum naar de regeling voor andere musea verschoven.

Een adviescommissie gaat de komende maanden beoordelen welke musea en andere cultuurinstellingen in de jaren 2025 tot en met 2028 subsidie krijgen van de provincie. In deze commissie komen op initiatief van de BBB-fractie niet alleen experts uit de culturele sector maar ook een aantal betrokken burgers. Voor na 2028 wordt onderzocht of een deel van de subsidie aan musea voor acht jaar kan worden toegekend, met goede tussentijdse monitoring. Dit sluit aan bij het advies van Raad van Cultuur. Het zorgt ervoor dat musea voor langere tijd zeker zijn van een subsidie en daarom voor een langere termijn plannen kunnen maken voor onder andere bijzondere tentoonstellingen. Dat zorgt uiteindelijk voor een nog beter aanbod en meer cultuurtoerisme, ook vanuit de rest van Nederland en het buitenland.

Taal

In de nieuwe taalnota wordt de subsidie van een aantal taalorganisaties geschrapt of verlaagd. In plaats daarvan zijn er subsidieregelingen die gekoppeld zijn aan een doel. Dat maakt dat meer organisaties aanspraak kunnen maken op geld en ze worden uitgedaagd om met goede plannen te komen. Niet iedereen is er blij mee, maar BBB steunt de door GS uitgezette koers.

In de taalnota wordt voor een belangrijk deel uitwerking gegeven aan de afspraken die eerder dit jaar met het Rijk zijn gemaakt in de zogenaamde Bestuursafspraak Fryske Taal en Kultuur (BFTK). Onder leiding van onze gedeputeerde Eke Folkerts is er veel binnen gehaald in de onderhandelingen. Zo draagt het rijk de komende jaren financieel substantieel meer bij dan in het verleden. Het Europees Kenniscentrum Mercator verschuift van een provinciale subsidie naar een rijkssubsidie die is vastgelegd in de BFTK. Verder wordt er de komende jaren onder andere op ingezet om het Fries en de streektalen, inclusief het Stellingwerfs zichtbaarder te maken in de openbare ruimte en het Fries in het onderwijs te versterken.

Vanuit met name Ooststellingwerf kwam daar kritiek op. In ogen van BBB-Fryslân is die onterecht. De verplichting voor scholen om Friese les te geven staat sinds 2014 in de onderwijswet van het Rijk. Als taalskipper is de provincie alleen verantwoordelijk voor de uitvoering van deze wettelijke verplichting. In tegenstelling tot de gemeente Weststellingwerf heeft Ooststellingwerf ook een Friestalig gebied en inwoners in gemeentes in Friestalig gebied hebben recht op Friestalig onderwijs.

Friese les is geen beletsel voor andere talen. Sterker nog: in andere regio’s binnen en buiten onze provincie zorgt les in meerdere (streek)talen juist dat de algemene taalontwikkeling wordt bevorderd wat ook weer effect heeft op de leervaardigheid bij andere vakken. Wat de BBB betreft kunnen naast het Fries de streektalen zoals het Bildts, Stellingwarfs en de verschillende vormen van het Stadsfries prima een plek hebben, ook in het basisonderwijs. De verschillende subsidieregelingen voor taal zijn bijna allemaal ook toegankelijk voor projecten met streektalen.