BBB Zeeland over de begroting 2025 en Najaarsnota 2024

Antje Dees, fractievoorzitter van BBB Zeeland, deelt haar bijdrage aan het debat over de begroting, behandeld op 8 november 2024.

Dank u wel voorzitter, dames en heren, ik ga snel van start – niet omdat ik haast heb. Maar met een wat kleinere fractie zijn we tegenwoordig zó door onze spreektijd heen. Maar wees gerust, onze ambities voor Zeeland zijn niet gekrompen—die zijn net zo groot als altijd. Dus laten we beginnen!

Vorige week vierde BBB haar vijfde verjaardag. Graag neem ik u mee in 5 voor Zeeland belangrijke speerpunten. 

Als eerste; BBB staat “voor een leefbaar platteland”. Een speerpunt voor ons en velen in Zeeland. Daarom keken we met veel interesse uit naar de aankondiging van het nieuwe leefbaarheidsfonds. Maar toen het bedrag werd genoemd, konden we een wenkbrauw niet onderdrukken: €500.000 voor heel Zeeland? Voor het aanpakken van uitdagingen zoals het behoud van voorzieningen, ondersteuning van dorpshuizen, het bevorderen van gezondheid en het bestrijden van eenzaamheid? Dat voelt toch een beetje als een druppel op een gloeiende plaat.

De aanvraag voor het budget uit de Regiodeal is daarentegen wel een stap in de goede richting, complimenten daarvoor! Maar zijn wij Zeeuwen niet weer te bescheiden? 1/12 deel van de totale pot zou 20 miljoen zijn en we vragen slechts 15.  Hier geldt de wet van Sinterklaas, je krijgt nooit alles wat je vraagt! Omdat bij de regiodeal ingezet wordt op groei van het aantal inwoners rijst bij ons de vraag: heeft de provincie een visie op het aantal inwoners dat wij willen aantrekken? Zeeuwen houden van rust en ruimte. Bij hoeveel inwoners behouden we wel de voorzieningen en gaan we het niet als te druk ervaren? Bovendien waar moeten al deze Zeeuwen gaan wonen? Een vraag aan GS, zijn we op koers met de woningbouwopgave of kunnen we er nog wel een tandje bij doen? Een initiatief als het Leefbaarheidsfonds is ook een goed begin, maar wij denken niet afdoende om te zorgen voor sterke, verbonden gemeenschappen waarin we omzien naar elkaar. Ons voorstel is om dit jaar aan te kijken wat het aantal aanvragen wordt. Maar er vast rekening mee te houden dat in 2025 ruimte moet worden gezocht voor uitbreiding.

Ten tweede Leefbaarheid betekent ook goed Openbaar vervoer. Het is voor Zeeland dan ook onverteerbaar dat in 2029 voor 4 maanden geen treinen zullen rijden op een groot deel van onze enige spoorlijn ivm een test voor het veiligheidssysteem ERMTS. De aanwijzing van Zeeland als testgebied door de staatssecretaris is onbegrijpelijk en onwenselijk.  Daarom dienen wij namens 9 Statenfracties de  Motie Treinstremming voor ERMTS proef in en roepen wij de gedeputeerde op om onze zorgen over te brengen naar het Rijk. Als deze test toch door moet gaan dan pleiten wij voor echt goede compenserende maatregelen voor de reiziger. 

Over bereikbaarheid gesproken, vele wegen en kunstwerken zijn toe aan groot onderhoud. In de begroting zien we gelukkig aandacht voor onderhoud en bereikbaarheid, maar wij vragen ons af: is dat budget wel genoeg, zeker gezien de huidige kostenstijgingen? Daarnaast zal in geval van onderhoud het bereikbaar houden van alle delen van Zeeland aandacht vragen. Ook bij problemen in de Westerscheldetunnel en bij de Westerscheldeferry, Zeeland kan niet afhankelijk zijn van onbetrouwbare verbindingen. Bij reparatie van de scheur zal van 2 kanten de tunnel passeren echt moeten worden nagestreefd. We moeten kunnen rekenen op zekere afvaarten en robuuste alternatieven bij storingen.  

Ten derde pleiten wij ook voor een realistische en praktische aanpak wat betreft de energietransitie. We begrijpen de noodzaak van verduurzaming en staan achter het gebruik van zero-emissie voertuigen. Maar als we kijken naar de netcongestie – de problemen met de capaciteit van ons elektriciteitsnet – het oplossen van dit probleem vereist topprioriteit maar vraagt ook om breder te kijken. Waarom zouden we bij aanbestedingen geen hybride transportmiddelen of het gebruik van alternatieve brandstoffen zoals HVO100 overwegen en hiermee ook de druk op het net verlichten? 

Central Gate
Nu Central Gate in Borsele van de baan is en daarmee de gelden terugvloeien in de algemene reserve rijst bij de BBB fractie de vraag: is er dan geen probleem meer? Is er inmiddels voldoende parkeergelegenheid met faciliteiten voor vrachtwagenchauffeurs die aan hun rijtijden zitten en fatsoenlijk en veilig rust moeten kunnen pakken? Wij denken en horen dat deze problemen er nog wel zijn, ook in Zeeuws-Vlaanderen, en hopen daarom dat nieuwe initiatiefnemers met plannen komen en er een nieuw budget beschikbaar gesteld wordt. Kan de provincie hier een stimulerende rol in spelen?

Terug naar de basis, BBB 5 jaar ons 4^e punt:  behoud van landbouwgrond dus.

Voor BBB is het behoud van landbouwgrond in Zeeland niet alleen een kwestie van ruimte, maar van toekomstzekerheid: onze landbouwgrond is de basis van onze voedselvoorziening en economische kracht. Grond is schaars en waardevol, zeker in Zeeland met haar uitstekende landbouwpercelen. De druk op de ruimte neemt toe en dit leidt tot complexe keuzes. Voor BBB speelt het belang van voedselzekerheid een essentiële rol. We willen dat er zorgvuldig wordt gekeken naar de bestemming van elke hectare. Laten we zuinig zijn op wat we hebben. Als er ruimte nodig is voor nieuwe oefenterreinen voor Defensie, willen wij dat er eerst gekeken wordt naar minder kwetsbare locaties dan landbouwgrond, zoals natuurgebieden waar de impact op de voedselproductie minimaal is. Om te zorgen voor behoud van voedselzekerheid is een innovatieve landbouwsector van groot belang. Zich aanpassen aan nieuwe omstandigheden heeft deze sector altijd al gedaan en zal dat blijven doen. Hier is onderzoek voor nodig. Het door de Provincie ondersteunen van onderzoek uitgevoerd op Proefboerderij de Rusthoeve is voor de BBB fractie erg belangrijk. Het voortzetten van deze onderzoeken maar ook steun bieden in het realiseren van een opleidingslocatie voor Scalda studenten juichen wij toe. Kan GS hier iets over zeggen?

Als er dan toch grond aangekocht moet worden dan pleiten wij voor de vrijwilligheid hiervan, gebaseerd op overleg en openheid. Zorg er dan voor dat we alle belanghebbenden goed en tijdig informeren. Neem de mensen mee. Bijvoorbeeld in geval van North Seaport zal veel grond nodig zijn. Het openen van de Nieuwe Sluis is nog maar het begin, op enig termijn zullen er aanpassingen komen aan het kanaal van Gent naar Terneuzen en is er grond nodig. Informeer de omgeving over de aanstaande plannen, ook als deze nog niet 100% zeker zijn. Een goede langdurige relatie levert ongetwijfeld meer succes op om er samen uit te komen. Een toegankelijke overheid dus.

Als vijfde speerpunt voor BBB, realistisch natuurbeleid
Laten we eerlijk zijn, natuur is geweldig! Maar natuur is pas echt geweldig als je er ook bij kunt. En dat moet voor iedereen mogelijk zijn! We willen geen verborgen natuurgebieden, geen onbereikbare plekken – nee, we deden al een oproep dat we graag willen dat 90% van de Zeeuwse natuur gewoon voor iedereen toegankelijk moet zijn. Niet alleen om te genieten van de frisse lucht en een mooie wandeling, maar ook omdat het zorgt voor een gezonde geest in een gezonde omgeving. De natuur is niet alleen een plek voor de herten en de vogels, maar voor álle Zeeuwen.

Terrein beherende organisaties, de naam zegt het al, krijgen subsidie van de Provincie en zijn verantwoordelijk voor het onderhoud van de natuurgebieden.  Om onze controlerende rol te vervullen, vragen we nogmaals aan GS, welke voorwaarden worden precies gesteld aan het verstrekken van deze natuursubsidies? Hoe wordt dit gecontroleerd en wordt ook werkelijk aan de eisen voldaan?

Aan de voorwaarde tot het plegen van onderhoud wordt niet altijd voldaan. Een voorbeeld van een slecht onderhouden fietspad is het fietspad door de Vroongronden in de kop van Schouwen. Staatsbosbeheer is verantwoordelijk voor het onderhoud van dit pad. In het belang van de veiligheid voor onze eigen inwoners en toeristen is groot onderhoud van dit pad, op korte termijn noodzakelijk. Wij dienen daarom de volgende motie in: Motie: Behoud fietspad door de Vroongronden in de kop van Schouwen. 

Faunabeheer 
Ganzen, je kent ze wel. Ze vliegen, ze schijten en – vooral – ze eten je gewassen helemaal leeg. Geen kleintjes, maar groot en dorstig, en dat kost Zeeland in 2023 al ruim 1,8 miljoen euro. Dat is pure schade! De schade die door fauna aan gewassen wordt aangericht is een maatschappelijk probleem wat niet ten koste mag gaan van het inkomen van de boer, de getroffen bedrijven moeten ten alle tijden gecompenseerd worden.
Wij als BBB fractie zijn blij met de besluiten van GS om meer te kunnen doen in de bestrijding van ganzen. Wij roepen GS op om in IPO verband, het interprovinciaal overleg- in Europa op te roepen om ook voor de rotgans (de naam zegt het al) aan bestrijding te mogen doen. Alleen het nemen van de juiste maatregelen zorgt voor het binnen de perken houden van de openeindregeling faunaschade. Als er geen beheersmaatregelen genomen worden zal dit dus ten koste gaan van andere ambities van de provincie. 

Verder zijn wij benieuwd naar de stand van zaken nu het NPLG in de eerdere vorm niet voortgezet wordt. Hoe staat het met de financiën en de koplopers maatregelen? 

Het gebrek aan zoetwater is een belangrijke drukfactor op de natuur. Wij zijn dan ook blij met de aandacht die er voor de zoetwaterproblematiek is vanuit GS. Er zijn al vele kleine stapjes gezet. Wat ons betreft is het nu tijd voor grote stappen en concrete projecten. Bij de voorjaarsnota komen wij hier graag op terug. 

Omdat we dus steeds meer ambities hebben, hier ook nog een zesde punt; Landbouw en Visserij, de basis voor onze partij. Onze fractie maakt zich zorgen om  de mossel- en kreeftensterfte in de Oosterschelde. Daarom dienen wij een motie over het vervolg van onderzoek naar deze sterfte in. Wat ons betreft moet dat gedaan worden in samenwerking met de vissers, die kennen de praktijk tenslotte het beste. Kan GS aangeven hoe wij hier de komende periode als PS over worden geïnformeerd? Motie kreeftensterfte indienen.

Tot slot nog een extra 7e speerpunt van de BBB bij oprichting: de afstand tussen stad en platteland verkleinen, in het algemeen en de afstand tot Den Haag in het bijzonder. En dan bedoel ik niet de 113 km met de auto vanaf Middelburg  of de 2 uur en 19 minuten met het OV.

In veel dossiers zijn wij als Zeeland afhankelijk van beslissingen genomen in Den Haag. Wij zien dan ook het belang van het verbeteren van de communicatie en betrokkenheid tussen Zeeland en Den Haag. De lokale problematiek lijkt niet altijd te worden begrepen door het Rijk. Wij denken dat de Tweede Kamer dichterbij Zeeland moet worden gebracht. In navolging van de in de Tweede Kamer ingediende motie door Vijlbrief van D66 en van der Plas namens BBB dienen wij een motie in om de Tweede Kamer dichter bij Zeeland te brengen, door hen uit te nodigen om bij relevante onderwerpen hun commissievergaderingen op Zeeuwse grond te houden. Alleen door letterlijk en figuurlijk dichterbij te komen, kan de kloof tussen de Randstad en de regio’s worden gedicht​.Daarom dienen wij de Motie Tweede kamer dichterbij Zeeland in. Want als ze in Den Haag echt willen weten hoe Zeeland werkt, moeten ze niet alleen de stukken lezen, maar ook de zeewind voelen.

Als fractie van BBB blijven wij betrokken en waken wij ervoor dat Zeeland niet alleen een mooie provincie is, maar ook een leefbare en gezonde provincie. Gelukkig financieel gezond zo constateerden wij vandaag uit de cijfers. Laat dit een basis zijn voor gezonde gelukkige Zeeuwen. Laten we samen vol ambities bouwen aan een Zeeland waarin iedereen zich gehoord en gesteund voelt. 

Dank u wel.  

Antje Dees, fractievoorzitter BBB PS Zeeland, 8-11-2024