Onderhandelingen over WHO pandemieverdrag, BBB stelt Kamervragen

In een crisis, zeker als het een wereldwijde pandemie betreft, is internationale samenwerking nodig. Maar hoe ver mag deze samenwerking gaan? Waar ligt de grens? Veel mensen maken zich zorgen over plannen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). BBB zet zich ervoor in dat zaken die goed op nationaal niveau kunnen worden opgepakt, niet naar internationale instellingen worden overgeheveld. BBB heeft daarom Kamervragen ingediend.

In het vervolg op de aanpak van de coronacrisis worden namelijk voorbereidingen getroffen om een regeling te ontwerpen voor een trefzeker antwoord op een onverhoopte volgende crisis. In vaktaal heet dat pandemische preventie, paraatheid en respons. Ofwel: zaken voorkomen, voorbereid zijn op ontwikkelingen en kunnen reageren. Momenteel wordt met het oog daarop onderhandeld over een WHO pandemieverdrag en in het verlengde daarvan de internationale gezondheidsreguleringen (IHR).

Niet overhevelen naar internationale instellingen
Voor Nederland regelt de Wet publieke gezondheid de aanpak van een gezondheidscrisis. Minister Kuipers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft aan de Tweede Kamer laten weten dat een belangrijk onderdeel bij de afweging of Nederland partij wenst te worden bij het dan voorliggende verdrag is hoe dit zich verhoudt tot bestaande wet- en regelgeving. BBB zet zich ervoor in dat zaken die goed op nationaal niveau kunnen worden opgepakt, niet naar internationale instellingen worden overgeheveld. BBB heeft daarom Kamervragen ingediend.

Nicki Pouw-Verweij heeft in de podcast ‘Op z’n kop’ ook hierover gesproken met Marianne Zwagerman en Rick van Velthuysen. Dat kun je hier terugluisteren.

Schriftelijke vragen van het lid Pouw-Verweij (BBB) aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport over de sluipende onderhandelingen over het WHO pandemieverdrag en de IHR.

1. Klopt het dat de regering vóór 1 december 2023 bezwaar moet aantekenen tegen voorgestelde amendementen op de international health regulations (IHR), een bindende internationale regeling voor besmettelijke ziekten en andere grensoverschrijdende bedreigingen voor de volksgezondheid? Klopt dit ook met betrekking tot voorstellen rond het pandemieverdrag van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)?
2. Kunt u bevestigen dat de voorgestelde wijzigingen rond het WHO pandemieverdrag en de IHR een vergaande inbreuk teweegbrengen op de soevereiniteit en autonomie van Nederland met betrekking tot de aanpak van een toekomstige gezondheidscrisis in het bijzonder en met betrekking tot het gezondheidsbeleid in het algemeen?
3. Kunt u de Kamer nog deze maand informeren over het resultaat van de onderhandelingen over de IHR-amendementen en zo ja, wilt u aangeven welke amendementen voornamelijk technisch van aard zijn en welke wezenlijke veranderingen behelzen?
4. Welke onderhandelingspositie neemt Nederland in met betrekking tot specifieke onderdelen van de IHR en het WHO pandemieverdrag?
5. Als de regering bezwaren aantekent, welke zijn dat? Zo nee, kunt u uitleggen waarom de regering geen overwegende bezwaren ziet om afstand te doen van wezenlijke bevoegdheden met betrekking tot het aanpakken van een gezondheidscrisis?
6. Kunt u de Kamer informeren welke mogelijkheden er zijn om de regering op te dragen alsnog tijdig bezwaar aan te tekenen tegen het overhevelen van bevoegdheden rond de wijziging van het WHO pandemieverdrag en het uitvoeringsverdrag IHR die op nationaal niveau horen te blijven?
7. Doet de wijze waarop u uitvoering geeft aan de motie Van Haga / Smolders, die de regering verzoekt om de Kamer minimaal tweejaarlijks over de voortgang van het pandemieverdrag te informeren, voldoende recht aan de mogelijkheid voor het parlement om tijdig invloed uit te oefenen op voorgenomen fundamentele keuzes voor het WHO pandemieverdrag en de (wijziging van de) IHR?
8. Krijgt de WHO in het pandemieverdrag en na aanpassing van de IHR een ‘absolute and non-questionable’ leiderschap, absoluut dus en zonder dat daar iets tegenin kan worden gebracht, in een situatie waarin deze organisatie verwijst naar pandemische preventie, paraatheid en / of respons?
9. Wat is de houding van Nederland tegenover het toekennen van deze zelfautorisatie aan de WHO?
10. Kunt u een toelichting geven op de concrete invulling en afwegingscriteria voor het concept ‘one health’, ofwel één gezondheid, dat cruciaal is in de plannen rond de rol van de WHO inzake pandemische preventie, paraatheid en respons?
11. Wat kunt u zeggen over het voornemen om de directeur-generaal van de WHO zelfstandig te laten bepalen wanneer er een ‘international health development of concern’, een zorgwekkende situatie dus, bestaat of mogelijk kan ontstaan, waarin hij de lidstaten min of kan dwingen om allerlei beperkende maatregelen te nemen zoals lockdowns, (camera)toezicht en andere zware maatregelen?
12. Klopt het dat het pandemieverdrag in wording en de IHR geen mechanisme bevat om besluiten van de WHO terzake te bevragen, bij te stellen of te stoppen?
13. Bent u op de hoogte van de uitspraak van de United States Court of Appeals for the Fifth Circuit waarin deze rechter de regering-Biden in de nasleep van het coronabeleid verbiedt om sociale mediaplatforms onder overheidsdwang aan banden te leggen wanneer daarop informatie wordt weergegeven die niet in overeenstemming is met dat beleid?
14. Wat heeft deze uitspraak voor de Amerikaanse situatie te zeggen voor de Nederlandse situatie, nu ook in Nederland sprake was van overheidssturing om sociale media in het gareel te krijgen?
15. Wat vindt u van het voornemen om de WHO aan lidstaten op te laten dragen wanneer en hoe informatie in de media en op sociale media moet worden gecontroleerd en bijgestuurd wanneer deze afwijkt van inzichten en het beleid van de WHO?
16. Bent u het met de fractie van BBB eens dat de nationale situatie rondom gezondheid en alles wat daarbij een rol speelt, te nemen maatregelen inbegrepen, zo specifiek nationaal is dat de grootst mogelijke terughoudendheid dient worden in acht genomen om een internationale organisatie als de WHO daarover ook maar enige bevoegdheden te verlenen die verder strekken dan advisering aan de lidstaten?
17. Is er een ethische of neutrale omgang mogelijk met een pandemie? Zo nee, stemt u er dan mee in dat het onverantwoord is om nationale bevoegdheden over te dragen aan een internationale organisatie als de WHO die rechtstreeks raken aan het terrein van ethisch beladen en politieke keuzes met mogelijk verreikende maatschappelijke, psychosociale en economische  strekking?
18. Hoe passen plannen van de zogenoemde Global Health Hub Nederland en het onlangs ondertekende Global Health Pact in de plannen van de WHO voor een pandemieverdrag en het aanpassen van de IHR?
19. Leidt het Global Health Pact tot het aanpassen van wet- en regelgeving en tot het overdragen van nationale taken en bevoegdheden? Als dat niet zo is, sluit u dat ook uit voor de toekomst?
20. Wilt u deze vragen een voor een beantwoorden, uiterlijk 10 november?